بلاگ
گل‌های سمی؛ راهنمای جامع شناسایی و نگهداری ایمن در خانه
- فرزانه فانی
اشتراک گذاری:
فهرست مطالب
باغبانی اگرچه فعالیتی سرگرم‌کننده و آرامش‌بخش محسوب می‌شود؛ اما گاهی خطراتی پنهان در دل زیبایی‌های آن نهفته است! برخی گل‌ها و گیاهان زینتی مانند دیفن باخیا، پوتوس و حتی سانسوریا، با وجود اینکه ظاهر جذابی دارند، می‌توانند برای حیوانات خانگی بسیار سمی باشند. بنابراین ناآگاهی از این موضوع ممکن است سلامت انسان‌ها و حیوانات را تهدید کند. تجربه شخصی بسیاری از باغبانان نشان داده که تنها یک انتخاب اشتباه می‌تواند به دردسرهای بزرگی منجر شود. شناخت گیاهان سمی و شیوه نگهداری ایمن از آن‌ها برای حفظ امنیت خانه و باغ ضروری است. در این راهنما به معرفی گل‌های سمی و بیان راهکارهایی برای در امان ماندن از آن‌ها می‌پردازیم.
چرا برخی گیاهان زیبا، سمی هستند؟
برخی گل‌های سمی برخلاف ظاهر زیبا و لطیفی که دارند، برای دفاع از خود دربرابر شکارچیان و عوامل بیماری‌زا، ترکیبات شیمیایی خطرناکی تولید می‌کنند. این ترکیبات که به عنوان متابولیت‌های ثانویه شناخته می‌شوند؛ شامل آلکالوئیدها، گلیکوزیدهای سیانوژنیک و ساپونین‌ها هستند که در نهایت می‌توانند باعث مسمومیت شدید در انسان و حیوانات شوند.
به عنوان مثال، گیاه دیفن باخیا کریستال‌های اگزالات کلسیم تولید می‌کند و در صورت جویده شدن توسط حیوان یا انسان، باعث سوزش شدید دهان و گلو می‌شود. این ویژگی به گل‌های سمی کمک می‌کند تا در محیط‌های ناسالم زنده باقی بمانند.
مکانیسم دفاعی گیاه
مکانیسم دفاعی گیاهان نقش مهمی در سمی بودن آن‌ها دارد. بسیاری از گیاهان مواد سمی خود را در بخش‌های خاصی مانند واکوئل‌ها یا بافت‌های جداگانه ذخیره می‌کنند تا مانع از آسیب به خود شوند. این ترکیبات معمولا در حالت غیرفعال هستند و تنها درصورت آسیب دیدن بافت گیاه فعال می‌شوند؛ مانند سیستم گلوکوزینولات-میروزیناز در برخی گیاهان. این فرآیند پیچیده و عجیب برای گل‌های سمی نوعی امتیاز است؛ زیرا می‌توانند بدون آسیب به خود از تهدیدات محیطی دور بمانند.
رایج‌ترین گیاهان آپارتمانی سمی که باید بشناسید!
اگر به باغبانی و نگهداری از گل‌های رنگارنگ علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم قبل از هر چیز درباره ویژگی‌های آن‌ها اطلاعات کامل کسب کنید. زیرا برخی گیاهان آپارتمانی سمی برای کودکان، زیبا و چشم‌نواز هستند؛ اما ترکیبات خطرناکی تولید می‌کنند که ممکن است به مرور زمان باعث خراش گلو و تورم شوند. در ادامه، به رایج‌ترین گیاهان آپارتمانی سمی اشاره خواهیم کرد:
دیفن باخیا عصای گنگ
دیفن باخیا یکی از گل‌های سمی رایج در خانه‌هاست که حاوی کریستال‌های اگزالات کلسیم است. این ترکیبات معمولا در ساقه و برگ‌ها پیدا می‌شود و در صورت جویده شدن و یا تماس با پوست، می‌تواند باعث سوزش، التهاب و تورم دهان، زبان و گلو شود. از مهم‌ترین علائم مسمومیت با گل دیفن باخیا می‌توان به دشواری در بلع، درد دهان و کاهش توانایی صحبت کردن اشاره کرد.
فیلودندرون
فیلودندرون سمی یکی از گیاهان آپارتمانی پرطرفدار؛ اما خطرناک برای حیوانات خانگی است! این گیاه به دلیل ترکیبات شیمیایی اگزالات کلسیم، به عنوان گل سمی آپارتمانی شناخته می‌شود. فیلودندرون در صورت جویده شدن می‌تواند باعث تحریک دهان، تورم زبان و لب‌ها، استفراغ و مشکل در بلع شود. سمی بودن آن برای انسان‌ها خفیف است؛ اما برای سگ و گربه می‌تواند جدی‌تر باشد.
پوتوس
پوتوس یکی از گل‌های سمی رایج در آپارتمان است که به دلیل وجود کریستال‌های اگزالات کلسیم در برگ و ساقه، خطرناک شناخته می‌شود. در صورت بلعیده شدن، این ترکیبات می‌تواند موجب سوزش شدید دهان، گلو، تورم زبان و حتی استفراغ شود! سمی بودن پوتوس هم برای انسان و هم برای حیوانات خانگی نگران‌کننده است. از این گیاه به عنوان یکی از ارزان‌ترین گل‌های طبیعی یاد می‌شود.
کالادیوم گوش فیلی
کالادیوم سمی که به کالادیوم گوش فیلی هم معروف است، به دلیل وجود کریستال‌های اگزالات کلسیم در تمام بخش‌های گیاه، در صورت بلع یا تماس با پوست، ایجاد مسمومیت می‌کند. علائم آن شامل درد و تورم دهان، ترشح بیش از حد بزاق، استفراغ و مشکل در بلع است. اگرچه معمولا کشنده نیست؛ اما باید آن را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگه‌دارید. از این گیاه به عنوان گران‌ترین برگ‌ها در تزئین دسته گل نیز استفاده می‌شود.
سانسوریا برای حیوانات
سانسوریا یکی از گیاهان سمی برای حیوانات خانگی است که خوردن برگ یا سایر بخش‌های آن می‌تواند باعث تهوع، استفراغ و اسهال در سگ و گربه شود. این گیاه حاوی ساپونین‌هایی است که در دوز بالا ممکن است حتی به آسیب‌های جدی‌تری مانند آسیب کبدی منجر شود. در صورتی که به نگهداری آن در آپارتمان تمایل دارید، سانسوریا را به دور از دسترس حیوانات قرار دهید.
اسپاتی فیلوم زنبق صلح
اسپاتی فیلوم یا زنبق صلح یکی از گیاهان سمی آپارتمانی است که در آن کریستال‌های سوزنی شکل اگزالات کلسیم وجود دارد. جویدن آن می‌تواند باعث سوزش دهان، لب‌ها و گلو، ترشح بیش از حد بزاق و استفراغ شود. این گیاه برای انسان و حیوانات خانگی، به خصوص سگ و گربه بسیار خطرناک است.
پاپیتال عشقه انگلیسی
پاپیتال سمی که با نام عشقه انگلیسی نیز شناخته می‌شود، گیاهی همیشه سبز است که در تمام بخش‌های خود، به خصوص برگ‌ها و میوه‌ها، ترکیبات سمی دارد. تماس یا بلع این گیاه می‌تواند باعث تحریک و قرمزی پوست، تهوع، استفراغ یا حتی مشکلات تنفسی در حیوانات خانگی و کودکان شود. بهتر است این گیاه دور از دسترس حیوانات و افراد حساس (کودکان) نگهداری شود.
آنتوریوم
آنتوریوم از جمله گل‌های سمی و خطرناک است که تمام بخش‌های آن، به خصوص شیره داخل گیاه، می‌تواند باعث سوزش، خارش و تورم دهان و مشکل در بلع شود. این گیاه برای انسان و حیوانات خانگی مضر است و نگهداری از آن خطرات و آسیب‌های فراوانی به همراه دارد.
زاموفیلیا
زاموفیلیا یا گیاه ZZ جزو گل‌های سمی است که شیره آن حاوی کریستال‌های اگزالات کلسیم بوده و در صورت بلعیده شدن یا تماس با پوست باعث سوزش و التهاب در دهان، گلو و پوست می‌شود. اگر به نگهداری از این گیاه تمایل دارید، لازم است احتیاط کنید تا مانع از بروز مسمومیت شوید.
گیاهان باغچه‌ای سمی رایج
همان‌طور که گفتیم برخی گل‌ها و گیاهان، سمی هستند و نگهداری از آن‌ها دردسرهای خاص خودش را دارد. با این حال، ممکن است بخواهید درباره میزان سمی بودن گیاهان باغچه‌ای بیشتر بدانید! به همین دلیل در ادامه، به معرفی گیاهان سمی باغچه‌ای که ظاهر زیبایی هم دارند، می‌پردازیم:
خرزهره
خرزهره یکی از گیاهان سمی باغچه‌ای است که تقریبا تمام بخش‌های آن ازجمله برگ‌ها، گل‌ها و میوه‌ها حاوی سم قوی به نام گلیکوزیدهای قلبی هستند. تماس یا مصرف این گیاه باعث بروز علائمی مانند تهوع، استفراغ، درد قلب، تپش نامنظم قلب و حتی مرگ می‌شود. از این گیاه به عنوان یکی از زیباترین گل‌ها برای تزئین استفاده می‌شود، اما باید حواستان به کودکان باشد!
آزالیا
آزالیا یکی از گل‌های سمی است که برای انسان و حیوانات خطرناک محسوب می‌شود. تمام قسمت‌های این گیاه ازجمله برگ‌ها، گل‌ها، ساقه‌ها و شهد آن حاوی سم گریانوتوکسین هستند که می‌تواند باعث بروز علائم خفیف و یا شدید شوند.
گل انگشتانه
گل انگشتانه ازجمله گیاهان سمی است که گلیکوزیدهای سمی در تمام قسمت‌های آن مانند برگ‌ها، گل‌ها و دانه‌ها وجود دارد. به همین دلیل می‌تواند روی عملکرد قلب تأثیر بگذارد. مصرف این گیاه باعث علائمی مانند تهوع، سردرد، اسهال و تحریک پوست می‌شود و حتی ممکن است عارضه شدید قلبی ایجاد کند.
لیلیوم برای گربه‌ها
لیلیوم سمی برای گربه به شدت خطرناک است و تمام بخش‌های آن، ازجمله گلبرگ، برگ، ساقه و حتی گرده‌ها، سمی هستند و درصورت بلع یا تماس باعث مسمومیت شدید می‌شوند. علائم مسمومیت این گیاه باغچه‌ای، استفراغ، بی‌حالی و از کار افتادن کلیه در عرض 3 روز است!
علائم مسمومیت با گیاهان در کودکان و حیوانات خانگی
تماس یا جویدن گل‌های سمی توسط کودکان و حیوانات خانگی، عواقب جدی به دنبال دارد. زیرا آن‌ها به شدت به سم حساس هستند، حتی اگر مقدار آن کم باشد. این مسمومیت‌ها ممکن است به صورت ناگهانی بروز کنند و اگر درمان نشوند، به مشکلات داخلی خطرناک یا حتی مرگ منجر می‌شود. برخی نشانه‌های مسمومیت با گیاهان در کودکان و حیوانات عبارتند از:
- مشکلات تنفسی مثل خس خس سینه یا تنگی نفس
- سوزش دهان، احساس درد و التهاب در زبان و لب‌ها
- حس تهوع و سردرد، حس مداوم استفراغ
- مشکلات پوستی مانند قرمزی، خارش یا تاول
- تخلیه ناگهانی محتویات معده بعد از مدتی کوتاه
- مشکلات قلبی، ضربان نامنظم یا ضعف ناگهانی
اقدامات اولیه و کمک‌های اولیه درصورت مسمومیت
درصورت مواجهه با مسمومیت ناشی از گیاهان، دستپاچه نشوید! سرعت عمل می‌تواند در کاهش آسیب‌های جدی نقش مهمی ایفا کند. کمک‌های اولیه مسمومیت با گیاهان شامل اقداماتی ساده اما جدی است که از پیشرفت علائم جلوگیری می‌کند. آگاهی از این مراحل می‌تواند جان انسان یا حیوان را نجات دهد. اقدامات اولیه در صورت مسمومیت به شرح زیر است:
- تماس با اورژانس: سریع با 115 یا دامپزشک تماس بگیرید.
- عدم وادار کردن به استفراغ بدون دستور پزشک: این کار ممکن است آسیب را بیشتر کند.
- شستشوی محل تماس: در صورت تماس پوستی، با آب سرد محل برخورد با گیاه را بشویید.
چگونه گیاهان سمی را با خیال راحت در خانه نگهداری کنیم؟
نگهداری از گیاهان سمی در خانه خطرناک است و تبعات زیادی دارد. البته با رعایت چند نکته ساده می‌توانید از زیبایی آن‌ها بدون نگرانی لذت ببرید. مهم‌ترین گام، پیشگیری از تماس تصادفی کودکان و حیوانات با بخش‌های سمی گیاه است؛ اما برای اطلاعات بیشتر به جدول زیر مراجعه کنید:
| نگهداری از گیاه سمی با ایمن‌سازی | توضیحات |
| دور از دسترس قرار دادن گیاهان | گیاه سمی را در طبقات بلند و گلدان‌های بزرگ قرار دهید. |
| آموزش اصولی به کودکان | قبل از خرید گیاه سمی، به کودک خود آموزش‌های لازم را بدهید تا به گیاه دست نزند. |
| استفاده از دستکش هنگام تماس | هنگام تمیز کردن گلبرگ‌های سمی، دستکش بپوشید. |
| گیاهان غیرسمی و ایمن | گیاهان سمی و بی‌خطر مانند فیتونیا و اکالیپتوس و ارکیده تهیه کنید. |
جمع‌بندی
چرا نگهداری از گل‌های سمی دشوار است؟ گل‌هایی که از خود سم تولید می‌کنند تا در برابر عوامل محیطی ایمن شوند، خطرات زیادی برای انسان و حیوانات دارند. به همین خاطر استفاده از آن‌ها در آپارتمان توصیه نمی‌شود. با این حال، شناخت سم‌ها و خطرات این گل‌ها برای اطلاعات بیشتر، مهم و مفید است. برخی از سمی‌ترین گیاهان باغچه‌ای سمی شامل خرزهره، آزالیا و لیلیوم می‌شود که ممکن است باعث از کار افتادن کلیه گربه و سگ شود. در صورتی که به دنبال خرید گل‌های غیرسمی و زیبا هستید، با ما تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱- کدام قسمت دیفن باخیا سمی است؟
تمام قسمت‌های دیفن باخیا، به ویژه شیره آن حاوی اگزالات کلسیم سمی است.
۲- اگر کودک برگ گیاه سمی را خورد چه کنیم؟ ابتدا با اورژانس تماس بگیرید و به هیچ‌وجه کودک را بدون دستور پزشک، وادار به استفراغ نکنید.
۳- آیا پوتوس برای گربه‌ها سمی است؟
بله، این گیاه می‌تواند باعث تحریک دهان و مشکلات گوارشی گربه شود.
۴- گیاهان آپارتمانی غیر سمی کدامند؟ گیاهان غیرسمی شامل گندمی، نخل شامادورا، پپرومیا، بنفشه آفریقایی و ارکیده می‌شود.
۵- علائم مسمومیت با خرزهره چیست؟
این گیاه باعث بروز علائمی مانند تهوع، استفراغ، درد قلبی، تپش نامنظم قلب و حتی مرگ می‌شود.
منابع:
اشتراک گذاری:
فهرست مطالب
مطالـب پیشــنـهـادی
کلیک کنید.